‘Ellis Island – De poort naar een nieuwe toekomst’ is de titel van een kleine expositie van krijtpastels van de Middelburgse kunstenaar Leendert van der Pool, die vanaf 2 oktober 2009 in het Zeeuws Archief te zien is.
De Ellis Island-pastels weerspiegelen de tegenstrijdige gevoelens van hoop en verlies van de vele immigranten die in de Nieuwe Wereld arriveerden. Leendert van der Pool gebruikte de beelden van vergeten en achtergelaten voorwerpen uit het verleden in het Ellis Island Immigration Museum als inspiratiebron voor deze kunstwerken.
De expositie over Ellis Island is in het Zeeuws Archief te zien in het archiefcafé tot en met 8 januari 2010, maandag tot en met vrijdag en elke eerste zaterdag van de maand, van 9.00 tot 17.00 uur. De toegang is gratis.
Ellis Island, New York
Ellis Island, een klein eilandje voor de kust van Manhattan, fungeerde tussen 1892 en 1954 als de poort tot Amerika voor ruim twaalf miljoen immigranten. De meeste kwamen uit Europa. Inmiddels vormen hun nakomelingen bijna de helft de Noord-Amerikaans bevolking. In de negentiende eeuw vormden de Zeeuwse landverhuizers 21 procent van het totaal aantal Nederlandse emigranten naar Amerika. Daaronder bevonden zich veel boeren en landarbeiders die hoopten op een beter bestaan in de Nieuwe Wereld.
Dagelijks arriveerden duizenden mensen per stoomboot op Ellis Island. Daar had de Amerikaanse immigratiedienst een groot complex gebouwd waar immigranten werden geregistreerd en gekeurd. Alleen degenen die gezond waren en geen bedreiging voor de samenleving vormden en konden aantonen dat ze in hun eigen onderhoud konden voorzien, werden toegelaten tot de Nieuwe Wereld.
Wie dat niet kon werd op kosten van de stoomvaartmaatschappij teruggestuurd. Na de Tweede Wereldoorlog liet Amerika nog maar 3131 Nederlanders per jaar toe en zochten mensen andere bestemmingen. Vanwege de aanscherping van de immigratiewet en omdat het vliegtuig inmiddels het vervoer van immigranten had overgenomen, werd Ellis Island in 1954 gesloten.
Immigratiemuseum
In 1965 werd het eiland met de immigratiegebouwen tot nationaal monument verklaard en opende in 1990 het Ellis Island Immigration Museum haar deuren.
De verstilde beelden van de vergane glorie vormden voor de Middelburgse kunstenaar Leendert van der Pool de inspiratie voor de Ellis Island-pastels.
Leendert van der Pool
Leendert van der Pool (Schiedam 1945) voer vijftien jaar op de koopvaardij, waarna hij besloot zich te bekwamen in tekenen, schilderen en kalligrafie. Hij maakte naam met minutieuze en waarheidsgetrouwe weergaven van scheepsonderdelen, gebouwen en kleine monumenten. Zijn voorliefde gaat uit naar maritieme onderwerpen en geschiedenis en zijn werken worden geëxposeerd in talloze musea en galerieën over de hele wereld.
In Nederland woont en werkt Leendert van der Pool in de monumentale Koepoort in Middelburg. In 1994 vestigde hij zich in New York, en ook in Parijs heeft hij een schildersatelier.
Tastbare historie en emoties her(be)leven
In New York raakte Leendert gefascineerd door Ellis Island en begon aan een omvangrijke serie pastels in krijt van de vergane glorie van het immigratiestation. Door het grote formaat, de geraffineerde lichtinval en het gebruik van intensieve warme aardkleuren, wist hij de emoties van de immigranten vast te leggen. De voorwerpen die ogenschijnlijk willekeurig bij elkaar staan, verbeelden de verwarrende indrukken die immigranten opdeden tijdens hun verblijf op Ellis Island.
De indringende weergave van de versleten en verwaarloosde voorwerpen herbergen de sensatie van het verleden en geven daardoor aan de toeschouwer de ruimte om de emoties van de immigranten zelf te ondergaan.
Zeeland herontdekt Amerika
De tentoonstelling ‘Ellis Island – De poort naar een nieuwe toekomst’ is een activiteit in het kader van het project Zeeland herontdekt Amerika waarin de 400-jarige handelsbetrekkingen met de Verenigde Staten worden herdacht.
De expositie van de Ellis Island-pastels sluit ook aan bij de tentoonstelling Landbouw in Zeeland, waarin aandacht wordt besteed aan de emigratie van Zeeuwse boeren en landarbeiders naar Amerika.
Boekje over Ellis Island, de krijtpastels en Leendert van der Pool
Bij de tentoonstelling ‘Ellis Island – De poort naar een nieuwe toekomst’ is een boekje verkrijgbaar. In 1997 schreven Hans Krabbendam en Arjen Westerhoff van het Roosevelt Study Center een catalogus bij de toenmalige tentoonstelling van een selectie van de Ellis Island-pastels, getiteld ‘Ellis Island. Tekeningen van/drawings of Leendert van der Pool’.
De inleiding – zowel in het Nederland als het Engels – geeft een overzicht van de geschiedenis van de emigratie van Europa naar Amerika, de geschiedenis van Ellis Island, een portret van de kunstenaar Leendert van der Pool en een kunsthistorische beschrijving van de complete serie tekeningen in krijtpastel van Ellis Island.
Tevens bevat het enkele afbeeldingen van tekeningen die ook in de tentoonstelling in het Zeeuws Archief te zien zijn. Aangezien de informatie in het boekje, dat indertijd verscheen bij Uitgeverij De Koperen Tuin te Goes, nog steeds actueel is, wordt het tijdens de tentoonstelling over Ellis Island opnieuw aangeboden. Het is voor € 6,95 te koop in de archiefwinkel.
Migratie Courant
Tevens is in de archiefwinkel voor € 1,00 te koop de geactualiseerde herdruk van de Migratie Courant, die in 2003 verscheen bij de tentoonstelling ‘Typisch Zeeuws???’ in het Zeeuws Archief.
De Migratie Courant bevat verhalen over vier groepen Zeeuwen die emigreerden naar onder meer Amerika, en vier groepen immigranten die Zeeland als hun nieuwe thuishaven kozen. De jeugdpagina op de achterkant van de Migratie Courant is geheel herzien en vormgegeven door Ramon de Nennie.