In de Franse tijd werd de dienstplicht ingevoerd.
Het Gewestelijk Bestuur van Zeeland gaf aan de ‘Commissie ter directie van de gewapende burgermacht in de Provincie Zeeland’ opdracht tot de instelling en het onderhoud van gewapende burgermachten. Het was in feite een dienstplicht, toen aangeduid met ‘burgerplicht’, voor alle mannen in de leeftijd van 18 tot en met 45 jaar.
De organisatie was op militaire leest geschoeid. In tijden van militaire dreiging of oproer kon de burgermacht onder de wapenen worden gebracht. Daarnaast werd de burgermacht ingeschakeld bij het bewaken van strategische punten en objecten.
Omschrijvingslijsten of kohieren
De ‘Omschrijvingslijsten der dienstplicht of contributie in aanmerking komende personen 1797‑1798’ geven overzichten van inwoners van steden en dorpen op de Zeeuwse Eilanden. Die Zeeuwse Eilanden zijn: Walcheren, Noord‑Beveland, Zuid‑Beveland, Schouwen‑Duiveland, Tholen en Sint Philipsland. Dit gebied behoorde tot de Bataafse Republiek.
De omschrijvingslijsten bevatten:
- de namen van alle mannelijke inwoners ouder dan 18 jaar, ook van hen die waren vrijgesteld
- de hoofdbewoner van elk adres die werd aangeslagen voor de contributie voor de burgerwacht
Behalve de naam werden geregistreerd: adres, leeftijd, burgerlijke staat, beroep en of de persoon bij de gewapende burgermacht werd ingelijfd of het bedrag waarvoor hij of zij werd aangeslagen.
De lijsten met gegevens of ‘kohieren’ bevinden zich in het archief van de Gewestelijke Besturen van Zeeland in het Zeeuws Archief. Ze zijn opgemaakt per stad: Middelburg, Vlissingen, Veere, Arnemuiden, Westkapelle, Goes, Kortgene, Zierikzee, Brouwershaven, Tholen en Sint Maartensdijk (inv.nr 256).
De kohieren van de dorpen of platteland zijn per eiland gegroepeerd (inv.nr 257). In de studiezaal van het Zeeuws Archief is een index beschikbaar (Genealogische Afschriften 508‑514).
Online raadplegen
Wie moesten er in 1797-1798 in dienst? Inwoners van Zeeuwse steden
Lijst met personen met dienstplicht of contributieplicht in Middelburg, Vlissingen, Veere, Arnemuiden, Westkapelle, Goes, Kortgene, Zierikzee, Brouwershaven, Tholen en Sint-Maartensdijk, 1797-1798.
www.archieven.nlWie moesten er in 1797-1798 in dienst? Inwoners van Zeeuwse dorpen en platteland
Lijst met personen met dienstplicht of contributieplicht op het platteland van Walcheren, Zuid- en Noord-Beveland, Schouwen-Duiveland en Tholen, 1797-1798.
www.archieven.nlVoorbeeld In 1797 zijn er op de Zeeuwse Eilanden 2.898 mannen ingeschakeld bij de gewapende burgermacht. Thomas de Fouw uit Kortgene is een van hen. Hij is 25 jaar oud en werkzaam als knecht. Samen met 19 andere mannen uit Kortgene legt hij op 5 oktober 1797 de eed op de burgermacht af en belooft de vrijheid en onafhankelijkheid van het Nederlandse volk te beschermen.
Voorbeeld De 49‑jarige Barbara van Klinken uit Kortgene is weduwe. Zij is werkzaam als naaister en moest 2 schellingen aan contributie voor de gewapende burgermacht betalen.