Wat kun je in het huidige Sri Lanka nog zien aan tastbare herinneringen aan de handel tussen de Verenigde Oostindische Compagnie en Ceylon? Dat is verrassend veel! Sporen uit dat handelsverleden zijn te zien in de foto-expositie ‘VOC-handel met Ceylon’. Fotograaf Jan Koeman fietste langs de historische route die VOC-koopman Joris van Spilbergen in 1602 aflegde van Batticaloa naar de koningsstad Kandy en fotografeerde de herinneringen aan de ‘Dutch Period’ in het toenmalige Ceylon. Vanaf 12 februari 2018 in het archiefcafé van het Zeeuws Archief, maandag tot en met vrijdag en elke eerste zaterdag (m.u.v. januari, juli & augustus) van de maand van 9-17 uur. Toegang vrij.
Nederlanders op Ceylon
Hoe zijn de Nederlanders verzeild geraakt op Ceylon? De toenmalige koning van Kandy, Rajasinha II, had hen gevraagd om de Portugezen van het eiland te verjagen. Dat kostte een lieve duit. Omdat de koning dit niet kon betalen zijn de Nederlanders er bijna 150 jaar gebleven. Het argument was om op die manier de oorlogskosten weer terug te verdienen. Maar het was vooral de handel in eerste kwaliteit kaneel en nootmuskaat waar de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) op uit was.
Zeeuwen en Ceylon
In de verkennende fase speelden de voorcompagnieën van Balthasar de Moucheron een belangrijke rol. De Antwerpse koopman Balthazar de Moucheron (1552-na 1609) vestigde zich na 1585 in Middelburg en verhuisde na 1598 naar Veere. Hij reedde expedities uit om nieuwe wegen naar Oost-Indië te ontdekken en dreef handel op de Noord, de Oost en de West. De Moucheron stond aan de wieg van de VOC en richtte eind 16de eeuw de Veerse Compagnie op, die in 1602 opging in de Verenigde Oostindische Compagnie.
Dutch Period
Op verzoek van de koning van Kandy hielpen de Nederlanders hem bij het wegjagen van de Portugezen. Ze veroverden het eiland stukje bij beetje en kregen uiteindelijk in 1658 de volledige heerschappij over Ceylon. De VOC vestigde er verschillende handelsposten en verdeelde het gebied in drie bestuurlijke eenheden. Aan het hoofd stond een gouverneur, de gebieden werden bestuurd door commandeur met een Raad.
Eén van de gouverneurs was van Zeeuwse komaf. Stephanus Versluijs, geboren te Middelburg 20 aug. 1694 – overleden te Batavia, 27 feb. 1736, was gouverneur en directeur van Ceylon van 1729 tot 1732.
De Nederlandse overheersing duurde tot 1796, toen de Engelsen het bestuur overnamen. In 1802 werden alle Nederlandse bezittingen op Ceylon overgedragen aan de Engelsen. De periode van de Nederlandse overheersing wordt in het huidige Sri Lanka aangeduid met de ‘Dutch Period’.
Herinneringen aan de VOC in Sri Lanka
De tentoonstelling vertelt het verhaal van de VOC-handel met Ceylon en wat daarvan in het huidige Sri Lanka nog te vinden is. Forten, kerken, grafstenen, een ziekenhuis en andere koloniale gebouwen. Op veel gebouwen staat nog steeds het logo van de VOC.
In één van de koloniale gebouwen is het ‘Dutch Period Museum’ ondergebracht. Daar zijn veel portretten van commandeurs en gouverneurs te zien, scheepsmodellen, familiewapens en andere herinneringen aan de Nederlandse heerschappij over Ceylon. Ook in het National Museum in Colombo zijn voorwerpen te bekijken die herinneren aan de tijd dat de VOC de heerschappij voerde over Ceylon.
Fotograaf Jan Koeman
De foto-expositie in het Zeeuws Archief over tastbare herinneringen aan de handelsperiode van de VOC met Ceylon in het huidige Sri Lanka is samengesteld door Jan Koeman uit Kloetinge. In het dagelijks leven is hij productmanager bij de Coöperatie Zeeuwse Vlegel te Goes en is tevens freelance fotograaf.
Voor PUM Senior Experts bezocht Jan Sri Lanka om een bakkerij te adviseren en ging er daarna tweemaal met zijn partner Annet Blauwhof op fietsvakantie. Op de fiets legden zij 3.000 km af en bezochten vrijwel alle VOC-forten, kerken en overige gebouwen uit de ‘Dutch Period’.
Meer informatie
Kijk voor een uitgebreide toelichting op de foto-expositie ‘VOC-handel met Ceylon’ op de expositiepagina van het Zeeuws Archief. Bekijk daar ook de catalogus.
De foto-expositie ‘VOC-handel met Ceylon’ is samengesteld in het kader van het project The Dutch Golden Age, waaraan de gemeente Middelburg drie jaar deelneemt. Het thema in 2018 is Handel.
De foto-expositie is vanaf 12 februari 2018 in het archiefcafé van het Zeeuws Archief te zien van maandag tot en met vrijdag en elke eerste zaterdag van de maand van 9.00-17.00 uur (m.u.v. januari, juli & augustus). De toegang is vrij.
