De Graf Zeppelin boven Budapest, 1931. Bron: internet

Zeppelinpost voor Jo Boesman

Ieder archief heeft pareltjes in de collectie. Sommige stukken spreken voor zich maar er zijn ook archiefstukken die op het eerste gezicht niet heel bijzonder lijken, maar door het verhaal erachter dat wel zijn. Een voorbeeld is een briefkaart uit 1931 die met de Graf Zeppelin naar Hongarije vliegt en geadresseerd is aan Jo Boesman in Zierikzee.

De briefkaart die Jo Boesman in maart 1931 met de Graf Zeppelin naar zichzelf verstuurt. Zeeuws Archief Zierikzee, Handschriftenverzameling Schouwen-Duiveland, inv.nr.1221.

Postzegelverzameling

Jo Boesman is geboren op 7 oktober 1914 in Rotterdam. Na omzwervingen in Middelburg, Domburg, Vlissingen en Den Haag gaat hij met zijn vader Bernard eerst aan de Grachtweg en daarna aan de Oude Haven (huidig nummer 10) in Zierikzee wonen. Hij gaat naar de RHBS in de Manhuisstraat waar hij plaatsneemt in de redactie van het leerlingenblad Contact. Zijn vader is makelaar in koffie en heeft daardoor veel contacten in het buitenland. Met koffieleveranciers van over de hele wereld wordt gecorrespondeerd hetgeen waarschijnlijk de interesse voor postzegels bij de kleine Jo Boesman wakker maakt. Met name de luchtpost heeft zijn belangstelling.

Dat hij al snel een bijzondere collectie bij elkaar heeft gespaard blijkt wel uit het feit dat hij op de Nationale postzegeltentoonstelling van 1933 in Breda een gouden medaille ontvangt voor zijn inzending ‘Collectie Zeppelinpost der jaren 1931 en ’32 in den meest uitgebreiden zin’. De absolute bekroning is de zilveren medaille die hij een jaar later behaalt op de Wereldzegeltentoonstelling te Londen.

Jo Boesman (rechts) bij de Nieuwe Haven, hoek Karsteil in september 1931. Zeeuws Archief Zierikzee, Beeldbank Schouwen-Duiveland, SGP-719.

LZ 127 Graf Zeppelin

Een manier om zijn collectie zeppelinpost uit te breiden is het actief versturen van kaarten. Vanaf 1908 wordt in de Duitse burgerluchtvaart de zeppelin gebruikt. Met deze reusachtige luchtschepen worden niet alleen passagiers vervoerd, maar ook post. Eén van de bekendste zeppelins is de LZ 127 Graf Zeppelin (genoemd naar graaf Ferdinant von Zeppelin, ontwikkelaar van de zeppelin) die in 1926 in gebruik wordt genomen. Deze gigant van 236 meter lengte doet Nederland drie keer aan. Op de tweede tocht, op 11 november 1930, vliegt de zeppelin vanuit de thuishaven Friedrichshafen naar de heide bij Venlo. Daar wordt post met een parachute naar beneden geworpen en Nederlandse post met een touw opgehaald. Bij deze post zitten veel brieven van filatelisten, ofwel postzegelverzamelaars, die post naar zichzelf sturen. Ook Jo stuurt een kaart naar zichzelf

 

Instructie voor het versturen van luchtpost met de Graf Zeppelin in 1931. Algemeen Handelsblad van 27 maart 1931, geraadpleegd via Delpher.

De komst van een zeppelin naar Nederland wordt in de kranten aangekondigd. Zo ook bij de derde keer dat Graf Zeppelin naar Nederland komt. In het Algemeen Handelsblad van 27 maart 1931 staat een dergelijke advertentie speciaal gericht aan mensen die gebruik willen maken van de luchtpost. Jo Boesman, op dat moment zestien jaar oud, stuurt een kaart naar zichzelf om mooie luchtpostzegels en stempels te krijgen. Hij stuurt op 25 maart 1931 vanuit Amsterdam de kaart naar zichzelf in Zierikzee, maar wel met een omweg via Boedapest met de Graf Zeppelin. Hiervoor worden Nederlandse luchtpostzegels geplakt. Op 28 maart vertrekt de Graf Zeppelin richting de tussenstop in Friedrichshafen. Op 31 maart wordt in Boedapest de kaart voorzien van stempels die speciaal voor de gelegenheid zijn gemaakt.

 

De Graf Zeppelin in 1931 gefotografeerd vanuit het Vondelpark in Amsterdam. Op de achtergrond het huizenblok op de hoek van de Amstelveenseweg en de Oranje Nassaulaan. Stadsarchief Amsterdam, OSIM7000322.

De ZL 127 Graf Zeppelin is het meest succesvolle luchtschip aller tijden. Met een actieradius van 12.000 kilometer bezoekt de zeppelin plaatsen over de hele wereld zoals Tokio en Los Angeles. In 1931, het jaar waarin Boedapest wordt aangedaan, vliegt de zeppelin ook naar de Noordpool en Egypte. Daarnaast start in dit jaar een lijndienst naar Brazilië. Na de ramp met de Hindenburg in 1937, waarbij vijfendertig slachtoffers vallen, is het vertrouwen in zeppelins weg. De Graf Zeppelin wordt aan de grond gezet, met anderhalf miljoen kilometer op de teller.

Ballonsport

In eerste instantie is Jo geïnteresseerd in het verzamelen van postzegels en luchtpost maar deze interesse gaat hij steeds meer delen met de luchtvaart en dan met name de ballonsport. Een bezoek in 1932 van de beroemde ballonvaarder Willem Pottum aan Zierikzee heeft hier zeker aan bijgedragen. Pottum heeft tussen 1905 en 1935 honderden ballonvluchten in Nederland uitgevoerd, meestal als attractie bij feestelijke gelegenheden en evenementen.

Op 29 oktober 1932 staat een ballonvaart in Zierikzee op het programma. Onder auspiciën van de plaatselijke VVV worden op het voormalige ‘Olympiaterrein’ aan de Platteweg de voorbereidingen getroffen. Door stormachtige wind en hevige regenbuien wordt de afvaart op het laatste moment afgeblazen, tot groot ongenoegen van de talloze toeschouwers. De uitdrukking ‘Ballon van Pottum’ wordt jaren later nog op het eiland gebruikt om een mislukking te typeren. Het is zeer waarschijnlijk dat Jo de mislukte poging heeft gezien. Willem en Jo worden in ieder geval later goede vrienden.

 

Jo Boesman en Nini Visscher in 1938. Han Nabben, Sic Itur Ad Astra, 2019.

Nini Visscher en Jo Boesman, 1938.Het gaat Jo Boesman daarna voor de wind. In oktober 1932 stelt hij twee volle vitrines met luchtvaartzegels ter beschikking voor een tentoonstelling over de KLM in de Ambachtsschool. Daarnaast wordt hij voorzitter van de Zeeuwse jeugdluchtvaartclub die in 1934 wordt opgericht. In 1935 behaalt hij zijn diploma aan de HBS en vertrekt kort daarna met zijn vader naar Den Haag. Hij wordt in datzelfde jaar opgeleid tot balloncommandant en richt in 1936 de Haagsche Ballon Club op met als doel de bekendheid van de ballonsport te vergroten door het organiseren van lezingen, tentoonstellingen en cursussen. In 1936 ontmoet hij ook zijn vrouw Nini Visscher. Tijdens een tien minuten durende tocht met een ballon vanaf Kijkduin is het liefde op het eerste gezicht. Samen maken ze in totaal achthonderd ballonvaarten in binnen- en buitenland en groeien uit tot de belangrijkste ballonvaarders van Nederland.

Liefde voor luchtpost blijft

De liefde voor postzegels en -stempels blijft leven bij Jo Boesman. Hij schrijft niet alleen boeken over de ballonsport maar stelt ook catalogi samen van luchtpost. Daarbij valt op dat hij zeer geregeld post naar zichzelf heeft gestuurd. De kaart die hij in 1931 met de Graf Zeppelin meestuurt heeft hij nooit gezien want deze kaart komt niet voor in de catalogus. Verrassend genoeg is de kaart recent opgedoken in Italië en daar vandaan met het vliegtuig naar Zierikzee verzonden. Je kan zeggen dat de post negentig jaar na dato op het juiste adres is bezorgd.

 

De Graf Zeppelin boven Speyer, 1931. Bron: internet; https://is.gd/JaB06o.