Schuitvaart op de Vlissingse watergang

Dwars door het Middengebied loopt een watergang die in de volksmond “de leiding” wordt genoemd. Deze watergang kreeg in de 19e eeuw de functie als afwatering van Walcheren en stond daartoe met de Kleine Spuikom in verbinding.

Voor de oorsprong van de Vlissingse watergang moeten we verder terug in de geschiedenis.

Schuitvaart

In de Middeleeuwen waren de meeste wegen op Walcheren nog niet bestraat, waardoor ze tijdens de natte seizoenen in modderpoelen veranderden en dus vrijwel onbegaanbaar waren. De snelste en meest comfortabele manier om goederen of personen te vervoeren ging dus per boot. Door heel Walcheren kronkelden een heleboel watergangen die als schuitvaart werden gebruikt.

Schuitvlotten

Ook tussen Middelburg en Vlissingen liep zo’n schuitvaart. Aan de uiteinden van een schuitvaart bevonden zich zogenaamde ‘schuitvlotten’. Op die plaatsen konden de schuiten aanleggen.

Halverwege de 15e eeuw was Vlissingen nog maar een heel klein stadje. De begrenzing ervan volgde ongeveer het tracé vanaf de Westerschelde langs de huidige Coosje Buskenstraat en via de huidige Walstraat weer naar de kust. De oudst bekende schuitvaart bereikte de stadsgrens van Vlissingen bij de toenmalige Blauwpoort, zo’n beetje in de buurt van de huidige Wagenaarstraat.

Na de uitbreiding van Vlissingen besloot men deze schuitvaart te gaan verleggen. Dit gebeurde tegen het einde van de 15e eeuw. De nieuwe vaart liep in meer westelijke richting en kwam uit bij de Middelburgse Poort die zich bevond ter hoogte van de huidige kruising Spuistraat/Coosje Buskenstraat. Het is bijna onvoorstelbaar dat in 1625 Prins Frederik Hendrik en zijn gevolg vanuit Middelburg over deze schuitvaart naar Vlissingen reisde.

Tot diep in de 19e eeuw

In de Franse tijd werd de schuitvaart ingekort. Om de vesting Vlissingen aan de landzijde beter tegen aanvallen te kunnen beschermen gaf Napoleon opdracht om de vestingwallen te omgeven door een brede waterpartij: de buitenvest. Door deze ingreep liep de schuitvaart nog maar tot de huidige Singel.

De brug over de Vlissingse Watergang ter hoogte van de Kerkhoflaan, tegenwoordig Koudekerkseweg te Vlissingen, ca 1910. Zeeuws Archief, Zelandia Illustrata P-4180.

Ondanks het feit dat er steeds meer wegen werden bestraat, heeft het gebruik van deze schuitvaarten nog plaatsgevonden tot diep in de 19e eeuw. In de zeventiger jaren van de 19e eeuw werd het Kanaal door Walcheren gegraven. Ook kreeg Vlissingen de beschikking over 2 binnenhavens en een buitenhaven. Uit die periode dateren de grote en de kleine Spuikom, die een functie kregen als onderdeel van de nieuwe waterhuishouding op Walcheren. Ook de schuitvaart werd daarbij betrokken. Ter hoogte van de Singel liet men daartoe de schuitvaart afbuigen richting kleine Spuikom.

Door dit stukje geschiedenis krijgen de namen “Schuitvaartgracht” en “Schuitvlotstraat” wellicht iets meer betekenis.