De woonhuizen in het Oranjekwartier in Vlissingen staan op historische grond. Hier liet Willem van Oranje het Prinsenhuis bouwen en de Prinsentuin aanleggen.
De Tachtigjarige Oorlog was in volle gang toen Willem van Oranje in 1581 erfheer werd van Vlissingen. Om ook daar een onderkomen te hebben verstrekte hij opdracht een groot huis te laten bouwen. Als locatie koos hij een braakliggend gebied ten oosten van de stedelijke bebouwing.
De door Philips II gezonden hertog van Alva had daar een dwangburcht (citadel) willen bouwen om enerzijds de Westerschelde te controleren en anderzijds de opstandige Vlissingers in toom te houden. Diezelfde opstandelingen dwarsboomden Alva’s plannen in 1572. Zij verjoegen de Spanjaarden waardoor de bouw van de dwangburcht gestopt werd. De stad bevrijdde zich daarmee van het Spaanse juk, maar liep wel een stuk bijzondere bebouwing mis in de vorm van een citadel naar Antwerps model. Na 1572 kon de stad zich oostwaarts uitbreiden en al snel ontstond daar een nieuw stadsdeel met de Palingstraat als hoofdstraat.
Prinsenhuis
Ten zuiden ervan, richting Oranjebolwerk, moest dus het Prinsenhuis verrijzen. Simon Stevin, militair ingenieur en krijgsbouwmeester, werd aangesteld als bouwmeester en dat is terug te zien in de architectonische vormgeving. Het vrijwel vierkante gebouw, in natuursteen opgetrokken rond een binnenplaats, had een sober en zakelijk karakter.
Dit werd nog versterkt doordat aan de zuidgevel een arsenaal verrees: ‘s Lands Zeemagazijn.
De gevolgen van deze aanbouw bleken zo’n anderhalve eeuw later desastreus. In 1749 gingen arbeiders enigszins onvoorzichtig met granaten om waardoor het magazijn in brand raakte en het gehele complex, inclusief het Prinsenhuis, verwoest werd.
Prinsentuin
In tegenstelling tot het Prinsenhuis met zijn strenge architectonische vormen, groeide de Prinsentuin uit tot een waar lusthof. De aanleg hiervan heeft decennia geduurd. Een rekening uit 1621 vermeldt het vullen van de ‘putten’ en het ‘effenen van den gront’, maar tevens van de aankoop van plantsoen uit ‘Vranchrijck’ en Holland en van ‘leveringe van olmen ende lindebomen tot plantinge ende versieringe’. Een jaar daarna werden voorbereidingen getroffen tot de aanleg van de triangel, een driehoekig, door zware muren van de tuin afgescheiden gedeelte met dichte begroeiing en rustige plekjes waar bankjes geplaatst waren. Na verloop van tijd verschenen er ook beuken, iepen en door heggen afgescheiden perken met ‘artoischen frengien’ en ‘espergijs’. Bogen, begroeid met allerlei klimplanten, completeerden het geheel.
Uit andere rekeningen uit de eerste helft van de zeventiende eeuw kan worden opgemaakt dat er veel aandacht werd besteed aan de tuin. Een aangestelde hovenier werd toestemming verleend om ‘een cooperen kanne om de plantage te wateren’ en ‘een instrument voor de hagen te sniën’ aan te schaffen.
De tweede helft van de zeventiende eeuw laat een duidelijk ander beeld zien. Er was kennelijk geen geld meer voor een hovenier waardoor de tuin al snel in verval raakte. De brand in 1749 velde het vonnis definitief.
In 1820 werd de grond verkocht waarna de nieuwe eigenaar nog geprobeerd heeft de tuin een redelijk aanzien te geven. Het bleek vergeefse moeite.
Oranjekwartier
In de loop van de negentiende eeuw begon het gebied van de ‘Prinsentuin’ een ander aanzien te tonen. In 1850 verrees aan de oostzijde van de Oranjestraat de Willem III-kazerne voor huisvesting van het in Vlissingen gelegerde garnizoen. In 1889 gaf de N.V. Concordia, een maatschappij tot exploitatie van onroerende goederen, de aanzet tot de bouw van een nieuwe woonwijk: Het Oranjekwartier.
In het gebied van de voormalige Prinsentuin, omgeven door de huidige Oranjestraat, Gravestraat, Paardenstraat/Landingstraat en Oranjedijk werden straten aangelegd zoals de Prinsenstraat, Marinestraat en Kogelparkstraat.
Na de Tweede Wereldoorlog, toen het gebied tengevolge van de oorlogshandelingen zwaar was beschadigd, vond er nog een herindeling plaats. Het wederopbouwplan Gravestraat en omgeving voorzag in een nieuw huizenblok parallel aan de Gravestraat, waardoor er in 1948 een nieuwe straat moest worden aangelegd die de toepasselijke naam ‘Simon Stevinstraat’ kreeg toebedeeld.
In dit Vlissingse stadsdeel, met nieuwe monumenten in de vorm van de Dobberende Dozen en een gerestaureerd monument in de vorm van de Willem III-kazerne, is nu zelfs met de hulp van moderne hoveniers een prachtige stadstuin aangelegd, die de naam ‘Prinsentuin’ zeker niet misstaat.
