Op zaterdag 15 oktober 2016 stonden de deuren van het Gemeentearchief Vlissingen wijd open voor het publiek.
Nu is dat op zich niets bijzonders, want maandag tot en met donderdag tussen 09.00 en 16.30 uur staan die zelfde deuren altijd open. Maar een keer per jaar is er open archievendag, dan krijgen bezoekers zelfs de kans om een blik, wat heet meerdere blikken, te werpen in de archiefbewaarplaats. De rest van het jaar is dat verboden gebied.
Verantwoording en bewijsvoering
Dit jaar waren ‘verantwoording en bewijsvoering’ het thema, waarbij de oorspronkelijke bron het uitgangspunt was. Natuurlijk is het archief de cultuurhistorische blauwdruk van de Vlissingse genen, maar het is meer.
Overheidsarchieven worden in principe gevormd om verantwoording aan de samenleving te kunnen afleggen voor het door dezelfde overheid gevoerde beleid. De (individuele) archiefstukken worden dan weer als bewijsstukken op tafel gelegd om aan te tonen dat de verantwoording juist en volledig is.
Hoeksteen van de samenleving
Archieven zijn dan ook van oudsher een hoeksteen van onze samenleving omdat de rechten en plichten van een samenleving worden vastgelegd en worden bewaard. Onze Grondwet of de Amerikaanse Declaration of Independence zijn hier een goed voorbeeld van. Ja, het zijn archiefstukken, maar wel met een overstijgende betekenis dan alleen een archiefstuk. In onze Grondwet staan de grondrechten van de individuele bewoner van Nederland.
Presentaties
Er waren dezelfde dag drie presentaties waarbij de sprekers ieder op hun eigen wijze ingingen op de thema’s.
Ron van Maanen volgde het leven van de hoofdingenieur van De Schelde, Martin, in Vlissingen. Daarbij maakte hij gebruik van het bevolkingsregister, geboorte- en overlijdensregister, de uitgebreide beeldbank van het gemeentearchief, foto’s van de Kon. Mij. De Schelde en marinescheepsbouwtekeningen. Hierbij werd ook teruggegrepen op wat verantwoording en bewijsvoering betekent en de rol die archieven hierin spelen.
Joep Bremmers bracht een aantal bekende Vlissingers als Brasser en Brouwenaar onder de aandacht. Hij kon aantonen welke Brasser de auteur was van de 18e-eeuwse beschrijving van de stad Vlissingen door gebruik te maken van archiefbronnnen.
Zijn verhaal sloot hij af door het tonen van een beeldsnijwerk voorstellende Apollo dat thuishoort op de stok van het muziekvaandel van de Vlissingse Harmonie Ons Genoegen. Vanaf nu weten we dat het gesneden is door Brouwenaar in de 19e eeuw. Hij was ook winnaar van de ereprijs van de Academie te Amsterdam in 1849.
Arthur Scheijde sloot het drieluik af door zijn presentatie over zijn boek ‘In naam van De Ruyter’ en welke bronnen hij daarvoor gebruikt had. In een kleurige audiovisuele presentatie kwam zelfs De Ruyter als animatiefiguur aan het woord.
Er waren verder twee rondleidingen in de archiefbewaarplaats, waarbij aan de hand van prenten en andere archiefstukken een en ander werd verteld over Vlissingen.
Op de studiezaal stonden bovendien een aantal panelen met daarop foto’s van Vlissingse monumenten en de Tweede Wereldoorlog. Bovendien was op de studiezaal een doorlopende presentatie van plaatjes.
Belangstellenden konden vragen hoe een en ander op het internet te zoeken. Hiervoor was een beamer aangesloten en kon via een directe internetverbinding direct ‘live’ op vragen worden ingegaan, door het antwoord te projecteren op de tegenover staande muur.
Nieuwe bronnen
Het Gemeentearchief Vlissingen presenteerde bovendien weer een aantal belangrijke bronnen, nu ook digitaal in te zien op het internet.
Het bevolkingsregister 1860-1921 stond al op het internet, zij het alleen in tekstvorm. Inmiddels zijn alle bladzijden gedigitaliseerd en gekoppeld aan individuele inschrijvingen. Hierdoor wordt het mogelijk om een Vlissinger te volgen in deze periode, waar hij woonde, zijn gezinssamenstelling etc. De scans kunnen nu thuis ook worden gedownload.
De Kon. Mij. De Schelde heeft haar archieven een aantal jaren geleden ondergebracht bij het Gemeentearchief Vlissingen [Zeeuws Archief]. Sindsdien is er hard gewerkt aan de ontsluiting. Door de immense hoeveelheden gaat dat misschien langzamer dan gewild, maar de eindresultaten zijn er wel naar.
Het fotoarchief van De Schelde telt zo’n 120.000 negatieven. Daarvan zijn er nu ruim 4.000 daterende van voor de Tweede Wereldoorlog op het internet te zien. Van het grote tekeningenproject is nu het tweede deel afgerond. Twee jaar geleden kon op de Open Archievendag het eerste deel, te weten tekeningen van machines en ketels 1876-1938, worden getoond, nu was de marinescheepsbouw 1876-1956 aan de beurt.