Dat de zon een echte kunstenaar is kun je ervaren in het Zeeuws Archief. Daar zijn vanaf 18 december 2020 door de zon gemaakte solargraphs (zonnebaanfoto’s) te bewonderen. De zon heeft tien jaar lang in de tuin van het archief via een pinhole camera zijn zonnebaan vastgelegd. Dat leverde spectaculaire kunstwerkjes op! De foto-expositie, samengesteld door Jan Koeman van de Volkssterrenwacht, is in verband met COVID-19 online te zien en hopelijk binnenkort weer te bezoeken!
De zon speelt in deze expositie de hoofdrol en laat zien waartoe zijn zonnestralen in staat zijn, om telkens weer verrassende beelden tevoorschijn te toveren op fotopapier in een leeg drankblikje. Beelden die ons ook nog iets vertellen over de weersgesteldheid en het aantal zonnige dagen in Middelburg.
Deze foto-expositie in het Zeeuws Archief is samengesteld door Jan Koeman uit Kloetinge, medewerker van Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen in Middelburg, initiator van het Zeeuws Solargraphy Experiment en freelance fotograaf.
De afgelopen tien jaar zijn vanuit de tuin van het Zeeuws Archief met behulp van zelfgemaakte pinhole camera’s opnames gemaakt van de beweging van de zon aan de hemel.
Het is een creatief-wetenschappelijk experiment waarbij fotografie, astronomie, meteorologie, natuurkunde, scheikunde en een stukje historie van het Van de Perrehuis met elkaar worden verbonden.
Hoe maak je een solargraph
Wat heb je nodig en hoe werkt het maken van een foto met een gaatjescamera/camera obscura? In de donkere kamer stop je een velletje lichtgevoelig fotopapier in een leeg bierblikje. Met een speld maak je een heel klein gaatje tegenover het papier. Het blikje wordt lichtdicht afgesloten en buiten opgehangen met het gaatje (de lens) richting het zuiden. Na een half jaar belichten tussen de langste en kortste dag staan de zonnebanen op het fotopapier. Het zonlicht heeft door de lange belichtingstijd het zilver in het fotopapier zwart gemaakt. Dit noemen we een solargraph of zonnebaanfoto.
Van de Perrehuis in een koekblik
Het Van de Perrehuis gefotografeerd met een lege koekjestrommel met ook een speldenprikgaatje recht tegenover een velletje fotografisch papier. Belichtingstijd 1 minuut. Na ontwikkelen in de donkere kamer is het negatieve beeld met een flatbed scanner omgekeerd naar een positief beeld. Deze tak van fotografie is erg populair bij fotografieminimalisten. Door de lange belichtingstijd verdwijnen auto’s en mensen letterlijk uit het beeld.
Tijdloze verbinding
De Zeelandbrug, die de eilanden Noord-Beveland en Schouwen-Duiveland met elkaar verbindt, gefotografeerd met een groot A4 formaat Cornflakes blik. Het fotografisch papier is 6 minuten belicht en daarna in de donkere kamer ontwikkeld. Rechts het negatief en links het positief. Door de lange belichtingstijd is de Oosterschelde zo glad als een spiegel omdat de golven ‘oplossen in de tijd’. Pinhole-foto’s hebben een bijzondere tijdloze uitstraling. “Slow Photography”.
Onthulling eerste solargraph in 2010
Op 23 december 2010 werd de eerste solargraph uit de tuin van het Zeeuws Archief onthuld door de directeur van het Zeeuws Archief, Hannie Kool-Blokland. Er waren veel belangstellenden op deze unieke gebeurtenis afgekomen. Op de achtergrond is een keur aan originele solargraphs te zien die de afgelopen 10 jaar vanuit de tuin van het Zeeuws Archief door de zon zijn gemaakt.
Proef
Voordat het Zeeuws Solargraphy Experiment startte, werd eerst een proefopname gemaakt van 19 augustus tot 10 september 2010. Een belichtingstijd van 21 dagen. De witte zonnebaan is hier en daar onderbroken door bewolking.
Kunstwerk van de zon
Een goed gelukte solargraph van de periode 21 juni-21 december 2016. Precies 6 maanden belicht! De banen die de zon aan de hemel beschrijft zijn hier mooi scherp afgebeeld. In het midden is de abdijtoren Lange Jan zichtbaar en links het archiefcafé.
Nationale en internationale aandacht
Veel publiciteit in de media in binnen en buitenland voor het Zeeuws Solargraphy Experiment. Ook van NASA Spaceweather website! De solargraphs van het Zeeuws Archief zijn wereldberoemd en worden via Twitter door binnen- en buitenlandse tweets gedeeld.
Nieuwjaarsgroet van de zon
Door de gescande originele opname uit het zonneblikje te bewerken in Photoshop, krijg je soms verrassende en altijd unieke beelden. Hier is een solarisatiefilter toegepast. Mooi voor een bijzondere kerst- en nieuwjaarskaart!
Zeeuws Solargraphy Experiment
Bij de Zeeuwse Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen in Middelburg werden de afgelopen 10 jaar vele honderden kant-en-klare zonneblikjes verkocht. Tweemaal per jaar werd een ‘blikjesavond’ gehouden waarop het belichte fotopapier uit het zonneblikje kon worden gescand en eventueel bewerkt door medewerkers van de sterrenwacht.
De zon als architect
De opname kwam tot stand door een zonneblikje naar het westen in plaats van het zuiden te richten. Doordat het blikje of het fotopapier tijdens de 6 maanden belichtingstijd wat verzakt is, komt er plotseling een extra etage op het Van de Perrehuis en de Lussanetvleugel.
Ingeblikte schimm(el)ige zomerzon
Wanneer het blikje op het noorden is gericht, worden er geen zonnebanen vastgelegd. Helemaal links is een beetje ondergaande zomerzon te zien. Vocht in het blikje en daarbij soms ook schimmelvorming is een regelmatig probleem tijdens natte zomers en winters. Maar het levert altijd een bijzonder beeld op.
De laatste solargraph
De mooiste solargraph van de periode juni – december 2020. In ieder geval een prachtige bekroning op tien jaar solargraphy vanuit de tuin van het Zeeuws Archief!
Meer ingeblikt zonlicht
Blogartikelen over de deelname van het Zeeuws Archief over het Zeeuws Solargraphy Experiment.
Solargraphs op het Pinterest board van het Zeeuws Archief.
Zeeuwse solargraphs op de website van Jan Koeman.
Solargraphs: Jan Koeman Photography.
