Boren, schaafbanken en hamers. De bedrijfsinventaris van De Schelde in 1875-1884

Vreemd genoeg gaat het bijna altijd om de schepen en het personeel als de geschiedenis van een scheepswerf aan bod komt. Soms is er aandacht voor de opstallen als loodsen, hellingen etc., maar het gereedschap en verdere bedrijfsinventaris wordt veelal genegeerd. Vreemd, want zonder staal, schaven, boren, hamers gebeurt er niet veel.

De scheepswerf Kon. Mij. De Schelde werd in 1875 opgericht op het terrein van de voormalige marinewerf. Daar was een deel van de opstallen als de kleine kappen en het dok van Perry nog aanwezig. In een omslag met deels in slechte staat verkerende stukken uit de jaren 1875-1884 wordt uitgebreid verslag gedaan van wat er aanwezig is aan opstallen en wat er in stond. Ook de gevolgen van de branden in de nacht van 8 april 1879 (in de gieterij), 1 juli 1881 en in de nacht van 12 op 13 juni 1884 komen aan bod.

Fotocollectie 413. 29755

De brand van 1881 was dramatisch waarbij onder meer de machinefabriek annex ketelmakerij verloren ging. Ook de brand van 1884 moet niet worden onderschat. Een deel van de gebouwen, de hulpmachinefabriek en schilderwerkplaats, ging met de bedrijfsinventaris hierbij verloren of werd zwaar beschadigd. Een geluk bij een ongeluk was dat de werf goed verzekerd was, namelijk voor een bedrag van ƒ 1.134.000,00 (€ 514.586,77). Een commissie van assuradeurs, bijgestaan door schade-experts, ging aan de slag.

Uit de taxatie van de werf. Zeeuws Archief, Archief Koninklijke Maatschappij De Schelde, inv.nr 1345

In juli werd een recapitulatie opgesteld, totaal schadebedrag ƒ 83.068,31 (€ 37.694,76) waarvan ƒ 56.741,84 (€ 25.748,32) voor verloren gegane machines, gereedschappen en goederen. Dat alles moest worden vervangen. Een deel van de machines was al tweedehands aangekocht zoals een punching+shearing machine voor ƒ 2.376 (€ 1078,18) voor het ponsen van gaten, afkomstig van Robert Harvey & Co. uit Glasgow, Schotland.

Uit de taxatie van de werf. Zeeuws Archief, Archief Koninklijke Maatschappij De Schelde, inv.nr 1345

Uit de lijsten uit 1876 komt duidelijk naar voren wat in eigen beheer werd aangemaakt of wat aangekocht werd. Zo werd voor de houten scheepsbouw een zaagraam met gasmachine aangekocht, maar de zaagblokken en banken zelf gemaakt. Duidelijk blijkt dat de werf dan nog op twee benen hinkt, namelijk de bouw van houten en de bouw van ijzeren schepen.

De archiefstukken over de taxatie van de opstallen en inventaris inclusief de schade opgelopen bij de brand in de machinefabriek annex ketelmakerij uit de periode 1875-1884 zijn online te raadplegen in inventarisnummer 1345 van het archief Koninklijke Maatschappij De Schelde.