Belgische vluchtelingen in Souburg in 1914-1918

In 2014 is het honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. De Zeeuwse archiefdiensten werken aan een database met de gegevens van Belgische vluchtelingen.

Engels vliegtuig van de RAF, 1914-1918. Zeeuws Archief (GA Vlissingen, FA3427, copyright Dert).

Nederland bleef gedurende deze oorlog neutraal. Dat betekende niet dat wij niet dagelijks met het oorlogsgeweld in aanraking kwamen. De oorlog werd letterlijk en figuurlijk langs onze grenzen gevoerd. Tienduizenden Belgische burgers en militairen vluchtten over de grens op zoek veiligheid. Vlissingen werd overspoeld, mede dankzij haar gunstige geografische ligging en een scheepsverbinding met Engeland.

Niet alleen Vlissingen maar ook in de voormalige gemeente Souburg werd een groot aantal vluchtelingen geregistreerd. Dit is terug te vinden in de bevolkingsregistratie. Er zijn twee, elkaar deels overlappende lijsten met persoonsgegevens bewaard gebleven.

Dat oktober 1914 een chaotische periode was, laat ook het handschrift van de ambtenaar zien. Terwijl het bevolkingsregister in een net en goed leesbaar handschrift is geschreven, geldt dat niet voor de registratie van de vluchtelingen. Haastig zijn de namen neergekrabbeld, soms nauwelijks leesbaar en met diverse schrijffouten. Dat betekent dus extra werk voor ons. Beide lijsten worden met elkaar vergeleken om een zo goed mogelijk resultaat te krijgen. En dan nog zitten we soms met drie man te puzzelen: wat staat er nu eigenlijk?

In de provincie Zeeland slaan de archiefdiensten de handen ineen om een centrale database aan te leggen met daarin gegevens van deze vluchtelingen. Ook het gemeentearchief Vlissingen werkt hier aan mee.

Wie al vast meer wilt weten over Vlissingen en de Eerste Wereldoorlog lees dan het tijdschrift Den Spiegel, 2000-3, waarin onder meer het artikel ‘Belgische vluchtelingen in Vlissingen tijdens de Eerste Wereldoorlog’, geschreven door gemeentearchivaris Ad Tramper.