De expositie Van familiezieken en hielenlikkers. Gelegenheidsgedichten van Zeeuwen in het Zeeuws Archief te Middelburg toont gedichten en rijmelarij die allerlei Zeeuwen door de eeuwen heen voor diverse gelegenheden hebben geschreven. Van maandag tot en met zaterdag van 9.00 tot 17.00 uur zijn de Zeeuwse gelegenheidsgedichten gratis te bewonderen in de Middeleeuwse kelders van Hofplein 16.
Vroeger werden voor veel gelegenheden en gebeurtenissen gedichten gemaakt. In de hoop om in een gunstig daglicht te komen staan prijzen sommige suikerzoete gedichten de uitverkorene de hemel in. Vandaar de term ‘hielenlikkers’ in de titel van de expositie.
Andere rijmen zijn weer voorzien van een cynische ondertoon. Familiezieken met dichterlijke aspiraties hebben in het verleden allerlei hoogte- en dieptepunten in het leven aangegrepen om felicitaties en condoleances over te brengen. Bijvoorbeeld bij geboortes en huwelijken. Ook een overlijden gaf soms inspiratie tot poëzie.
De vorm van de gelegenheidsgedichten ligt niet altijd voor de hand. Ronddraaiende gedichten komen vaker voor evenals gedichten op speciaal daarvoor vervaardigde penningen. Het oudste tentoongestelde gedicht is rond 1600 geschreven. Daarnaast is de expositie aangevuld met hedendaagse rijmelarij van verschillend poëtisch gehalte.
In de familiearchieven die het Zeeuws Archief beheert, bevindt zich een keur aan gedichten die ter gelegenheid van geboorte, huwelijk, overlijden, jubileum, verjaardagen en speciale gebeurtenissen zijn gemaakt. De meeste gedichten zijn geschreven of gedrukt. Vaak zijn ze in kleurige randen gevat of in toepasselijke vormen uitgevoerd. Sommige gedichten zijn ware kunstwerken, zoals de ‘bavelaartjes’, prachtig met knipselwerk versierde gedichten, over onder meer Michiel de Ruyter.
Een heel bijzonder gedicht is gemaakt door Petronella Moens (1762-1843). Deze blinde schrijfster, die 41 jaar lang in Aardenburg woonde, schreef talloze romans en dichtbundels. Petronella dichtte niet alleen op papier, maar ook in wol. Zij breidde een prachtige slaapmuts en dichtte in de rand Denk op uw koets gevleid / Moens heeft mijn muts gebreid.
Behalve gedichten uit de eigen collectie kreeg het Zeeuws Archief gedichten en bij gedichten behorende voorwerpen in bruikleen van het Maritiem Museum te Vlissingen, het Zeeuws Museum te Middelburg en de Zeeuwse Bibliotheek te Middelburg, afkomstig uit de rijke verzamelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen.
De expositie in het Zeeuws Archief is tot en met 16 maart 2002 te zien en is mede mogelijk gemaakt door Bits & Pieces marketing communicatie uit Heinkenszand.