De oorlog van 1914-1918 was afschrikwekkend en fascinerend tegelijk. Nieuwe vliegtuigen, onderzeeboten, torpedo’s en kustbatterijen – voorbij de Nederlandse grens was een andere wereld. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd veel gefotografeerd. Het Zeeuws Archief toont foto’s van het Marinekorps Flanderen uit een bijzondere collectie van 368 foto’s bijeengebracht door notaris en vice-consul van België, Arend Mijs uit Oostburg.
De Grote Oorlog op de Noordzee – foto-expositie
De oorlog van 1914-1918 was afschrikwekkend en fascinerend tegelijk. Nieuwe vliegtuigen, onderzeeboten, torpedo’s en kustbatterijen – voorbij de Nederlandse grens was een andere wereld.
Eerste Wereldoorlog in beeld
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd veel gefotografeerd en gefilmd, zowel door beroepsfotografen en -filmers als door amateurs. Film en fotografie waren al zover ontwikkeld dat het grote publiek er ook kennis van kon nemen. Bioscopen vertoonden bewegende beelden van de Grote Oorlog, de éérste bewegende beelden van een oorlog. Fotografie was betaalbaar geworden: box-camera’s met celluloid-rolfilm waren weliswaar duur maar voor amateurs toch bereikbaar. Prentbriefkaarten met foto’s daarentegen waren goedkoop en populair. Film en fotografie werden ook ontdekt als propagandamiddel. Oorlogvoerende landen stelden filmers en fotografen aan. Propagandafilm en -foto’s werden actief verspreid.
Notaris Arend Mijs
In het leven en werk van notaris Arend Mijs (1866-1934) in Oostburg (Zeeuws-Vlaanderen) speelde de Eerste Wereldoorlog een prominente rol. Behalve notaris was Mijs ook vice-consul van België. In die rol werd hij een belangrijke steunpilaar in de hulp aan Belgische vluchtelingen waarbij hij de belangen van vele gevluchte Belgen verdedigde. Tegelijkertijd klom hij als lid van de anti-annexatiebeweging op de barricaden voor de belangen van Zeeuws-Vlaanderen.
Het Zeeuws Archief beheert verschillende bronnen afkomstig van notaris Arend Mijs (1866-1934); in de eerste plaats diens notariële archieven en in de tweede plaats archiefstukken van de anti-annexatiebeweging en andere archiefstukken over de Eerste Wereldoorlog, waaronder een collectie van 386 foto’s van het Marinekorps Flandern (Zeeuws Archief, Archief A. Mijs, inv.nrs 2 en 3).
Bijzondere fotocollectie Marinekorps Flandern
Notaris en viceconsul van België Arend Mijs legde een bijzondere collectie aan. Hij bracht 386 foto’s bijeen van het Marinekorps Flandern.
Het Marinekorps Flandern bestond ten tijde van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918). Het marinekorps was onderdeel van het Duitse keizerlijke leger en was gelegerd aan de Vlaamse kust, van de Nederlandse grens tot aan de rivier de IJzer. Soldaten van het marinekorps vochten niet alleen ter zee, maar ook te land (onder meer in de Slag aan de Somme in 1916) en in de lucht. Het Marinekorps Flandern was verantwoordelijk voor een circa 60-kilometer lange kuststrook vanaf de Nederlandse grens tot aan de monding van de IJzer.
Torpedo’s
Vanuit West-Vlaanderen bestookte het Marinekorps Flandern de geallieerden. Op zee, in Het Kanaal, op de Noordzee en de Ierse Zee, maar ook op land, zoals bij Ieper, Dixmuiden en Nieuwpoort, én in de lucht, tot in Groot-Brittannië toe. De duikboten van het Marinekorps Flandern werden geduchte vijanden van de geallieerde schepen. Daarbij was ondersteuning vanuit de lucht voor het functioneren van het zee-onderdeel onmisbaar. Bij de oorlogvoering ter zee werden grote aantallen zeemijnen en torpedo’s ingezet. Torpedo’s werden in de Grote Oorlog voor het eerst afgevuurd van onderzeeboten en vliegtuigen. De duikboten waren lange tijd Duitslands troef: maar liefst 7545 schepen, waarvan 179 Nederlandse werden tot zinken gebracht.
Mascotte
Zeesoldaten van het Marinekops Flandern hadden een aapje als mascotte. Het aapje had ook eigen kleding: een matrozenmuts met het opschrift ‘Torpedo’ en een jasje dat onderdeel uitmaakte van het parade-uniform van Duitse zeesoldaten en ook wel Affenjacke werd genoemd. Sommige Duitse matrozen hadden een pluchen aapje als knuffel.
In de fotocollectie van het Marinekorps Flandern, die notaris Arend Mijs bijeenbracht, bevindt zich een foto van het aapje Torpedo met matrozenmuts en gestoken in zijn uniformjasje. Naast deze foto bevat de collectie van Mijs ook twee foto’s waarop een zeesoldaat poseert met een pluchen aapje. In het Marinekasino in Brugge, de uitgaansgelegenheid voor de militairen, waren de wanden versierd met schilderingen. Op enkele daarvan zijn champagnedrinkende apen afgebeeld. De bijnaam van het Marinekorps was dan ook ‘champagnekolonne’. Ook de naam van een deel van de verdedigingslinie aan de kust verwees vermoedelijk naar de mascotte: hoge duinenstelling bij Lombardsijde heette Affenberg.
Topstukken
De foto-expositie De Grote Oorlog op de Noordzee toont uitvergrotingen van enkele topstukken uit de collectie van Mijs. Naast de oorlogvoering ter zee wordt eveneens aandacht besteed aan de oorlog ter land en in de lucht. Uiteraard is ook de foto van het aapje Torpedo opgenomen. Met deze bijzondere foto doet het Zeeuws Archief mee aan de Verkiezing van het Stuk van het Jaar 2014.
Informatie
De foto-expositie De Grote Oorlog op de Noordzee is te zien van 3 oktober 2014 tot en met medio januari 2015 in het archiefcafé van het Zeeuws Archief, Hofplein 16 Middelburg. Open van maandag tot en met vrijdag en elke eerste zaterdag van de maand van 09.00-17.00 uur. De toegang is gratis.
De tentoonstelling maakt onder meer deel uit van de activiteiten op de Dag van het Zeeuws Archief, zaterdag 1 november 2014. De dag staat in het teken van de Eerste Wereldoorlog.
Notaris Arend Mijs, viceconsul van België in Oostburg
De Eerste Wereldoorlog speelde een prominente rol in het leven en werk van notaris Arend Mijs (1866-1934) in Oostburg. Hij hielp Belgische vluchtelingen met raad en daad en verdedigde als viceconsul van België hun belangen. Tegelijkertijd klom hij als lid van de anti-annexatiebeweging op de barricaden voor Zeeuws-Vlaanderen.
/zeeuwse-verhalen/eerste-wereldoorlog/notaris-arend-mijs-viceconsul-van-belgie-in-oostburg/