Terug in de tijd op de kaart in Zeeland

Hoe zag Zeeland er vroeger uit? Wat stond er vroeger op de plaats waar mijn huis staat? Met een paar klikken met de muis van de computer kan iedereen vanaf vanmiddag, maandag 9 december 2013, 14.00 uur, de historie van een Zeeuws perceel – van huis tot weiland – tot vijf eeuwen terug op oude kaarten zien. In samenwerking met de Provincie Zeeland stelt het Zeeuws Archief de van georeferentie en vectorisatie voorziene, historische kaarten digitaal via internet beschikbaar. Aan het project is vier jaar gewerkt.

De historische kaarten zijn opgenomen in het geografisch informatiesysteem van de Provincie. Via de digitale Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zeeland (CHS) kan iedereen de kaarten raadplegen.
De kaarten zijn voorzien van georeferentie die is gebaseerd op de Grootschalige Basis Kaart Nederland (GBKN). Georefereren is een digitale bewerking waarbij gedigitaliseerde kaarten over elkaar heen worden gelegd en daarbij worden voorzien van gemeenschappelijke coördinaten. Daardoor kunnen de kaarten gemakkelijk onderling worden vergeleken.

Vier nieuwe kaartlagen – van 1832 tot 1560

Via de Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zeeland, ook Geoloket Cultuur historie genoemd, kan iedereen diverse cultuurhistorische elementen op kaarten raadplegen, zoals archeologische vindplaatsen, scheepswrakken, waterstaatkundige objecten, monumenten en historische boerderijen. In samenwerking met het Zeeuws Archief zijn nu vier kaartlagen toegevoegd die samen vier eeuwen bestrijken:

  1. de kadastrale minuutplans van 1832,
  2. de Atlas Hattinga uit 1750,
  3. de kaarten uit de Atlas Visscher-Roman uit 1655 en
  4. dertien stedenkaarten van Jacob van Deventer uit 1560.
Voorbeeld van de kadastrale minuutplan uit 1832 geprojecteerd over de actuele kaart van Middelburg

Zoeken

De CHS biedt de mogelijkheid om op huidige straatnaam en postcode te zoeken. Door het selecteren van kaartlagen kunt u snel zien hoe de situatie van de door u aangegeven locatie er in de 16e, 17e, 18e en 19e eeuw uitzag. In de CHS zijn ook luchtfoto’s van Zeeland van 1959 en 2013 opgenomen en er bestaat zelfs de mogelijkheid om naar Google Streetview te schakelen. De Provincie Zeeland heeft de verrijking van de CHS door het Zeeuws Archief aangegrepen om de CHS geheel te vernieuwen.

Digitale percelen én hun eigenaren

De laag van de kadastrale minuutplans van 1832 is nog verder verrijkt. Alle percelen zijn stuk voor stuk gedigitaliseerd oftewel gevectoriseerd. Aan deze digitale percelen is informatie gekoppeld afkomstig uit de eerste serie kadastrale registers, de Oorspronkelijke Aanwijzende Tafels. Daardoor is per perceel informatie beschikbaar over de toenmalige eigenaar, de grootte en het gebruik. De index van deze registers, met meer dan 130.000 namen, is te raadplegen via de website Zeeuwengezocht.nl. Vanuit de gevonden namen in Zeeuwengezocht.nl kunt u makkelijk doorklikken naar de gevectoriseerde minuutplans in het Geoloket.

De kaart van Hattinga uit 1750 geprojecteerd over de actuele kaart met Philippine, Zeeuws Vlaanderen.

Georefereren en vectoriseren

Het digitaal bewerken van kaarten in een geografisch informatiesysteem is een arbeidsintensieve klus. Het georefereren van de oude kaarten van Van Deventer, Visscher-Roman en Hattinga leverde de meeste moeilijkheden op. De kadastrale kaarten uit 1832 zijn met een veel grotere mate van nauwkeurigheid getekend en bleken vaak vrijwel precies op de GBKN te passen. Gezien de technische mogelijkheden van de vroege negentiende eeuw een hele prestatie.

De oudere zeventiende- en achttiende-eeuwse kaarten bleken meer aanpassingen nodig te hebben. In sommige gevallen trad veel vertekening op door ‘trekken en duwen’ aan de kaart. Het digitaal overtekenen van meer dan 150.000 percelen op de kadastrale minuutplans is uitbesteed aan een bedrijf in Bangladesh. Vrijwilligers van het Zeeuws Archief en medewerkers van de provincie Zeeland hebben al het werk gecontroleerd.

Het georefereren en vectoriseren van de kadastrale minuutplans is mede gefinancierd door de gemeenten Goes, Hulst, Middelburg, Reimerswaal, Schouwen-Duiveland, Sluis, Terneuzen, Tholen en Vlissingen.

 

Meer informatie over de Oorspronkelijke Aanwijzende Tafels en het raadplegen van de gevectoriseerde kadastrale minuutplans.