Thema Middelburg verwoest en herbouwd

Middelburg kent een bijzondere oorlogsgeschiedenis; de stad werd aan het begin van de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) verwoest en nog tijdens de oorlog begon de wederopbouw. Het Zeeuws Archief heeft educatieve middelen ontwikkeld waarmee docenten van het primair en voortgezet onderwijs hun eigen programma of project kunnen opstellen: een educatieve site en een speurtocht.

Projectsite

De educatieve website, die is omgebouwd tot de themasite Middelburg verwoest en herbouwd laat leerlingen kennismaken met originele bronnen die een beeld geven van de stad tijdens de Tweede Wereldoorlog en daarna. De bronnen zijn opgeslagen in drie digitale archiefkluizen en worden thematisch aangeboden: De verwoeste stad, De tijdelijke stad en De nieuwe stad. Dit online onderwijsproject over Middelburg in oorlogstijd en tijdens de wederopbouwperiode biedt verschillende verwerkingsideeën.

Speurtocht

De speurtocht Middelburg herrijst uit zijn as leidt langs bijzondere gebouwen en plekken in de stad, die voor altijd verbonden zijn met de wederopbouw. De aantrekkelijk vormgegeven speurtocht bevat achtergrondinformatie, vragen, en een stadsplattegrond met de route. De route begint bij het Zeeuws Archief.

Het verhaal

Als je door Middelburg loopt krijg je de indruk dat je door een hele oude stad loopt. Dat is waar en niet waar. Sommige delen gaan terug tot de Middeleeuwen en in de bodem zitten nog oudere sporen verborgen. Er zijn in het centrum van de provinciehoofdstad ook moderne gebouwen te vinden. Veel ervan dateren van in en na de Tweede Wereldoorlog. Ze lijken oud, maar zijn relatief jong.

De verwoeste stad

Op 17 mei 1940 werd een groot deel van de Middelburgse binnenstad door een bombardement verwoest. Prachtige monumenten gingen in rook op. Er vielen gewonden en dodelijke slachtoffers. Veel inwoners raakten dakloos.

De tijdelijke stad

Direct na de ramp ondernam de gemeente actie om de puinhopen op te ruimen. Veel onvervangbare monumentenpanden gingen verloren.

Sommige gebouwen, zoals de abdij en het stadhuis, werden herbouwd. Andere panden waarvan de muurresten nog overeind stonden, zoals het Oostindisch Huis aan de Rotterdamsekaai en de Provinciale Bibliotheek in de Langedelft, werden gesloopt. Daarvoor in de plaats kwamen nieuwe gebouwen.

Tijdens de herbouw van Middelburg is ook het stratenpatroon in de oude binnenstad ingrijpend gewijzigd.

De nieuwe stad

Heel veel wederopbouwpanden hebben in de voorgevel een herinneringstegeltje, waarop de adelaar uit het stadswapen van Middelburg als een feniks uit zijn eigen as herrijst. Het leidfiguurtje in de speurtocht langs wederopbouwpanden in Middelburg is dan ook de vogel Feniks. Hij nodigt je uit met hem mee te gaan en vertelt over het bombardement en de wederopbouw.

In de speurtocht zijn van negen panden afbeeldingen te zien uit de periode voor de oorlog, vlak na het bombardement en na de herbouw.

Geschiedenis ligt op straat

Overal waar je loopt, overal waar je kijkt, is geschiedenis. Ieder huis, iedere straat, iedere wijk heeft zijn eigen verhaal. Vaak zijn die verhalen al eeuwen oud en soms zijn ze wat recenter. Maar elk verhaal is het waard om verteld te worden. Een 14-jarige jongen zei, toen hij de wederopbouwroute door Middelburg had gelopen: “Nu ik weet dat in wederopbouwpanden kleine herinneringstegeltjes zitten, kijk ik vaker omhoog om te zien of ik er eentje kan ontdekken.”

Doelgroep

• Primair onderwijs: midden- en bovenbouw
• Voortgezet onderwijs: onderbouw

Aansluiting op het curriculum

• Primair onderwijs: aansluiting bij de kerndoelen voor ‘Oriëntatie op jezelf en de wereld’ en ‘Kunstzinnige oriëntatie’.
• Voortgezet onderwijs: aansluiting bij de kerndoelen voor Mens en maatschappij en Kunst en cultuur.

De leerlingen maken op een speelse manier kennis met de geschiedenis van een bepaald onderwerp en leren ‘anders’ naar hun omgeving te kijken. Ze leren tevens gebouwen en objecten in ruimte en tijd te plaatsen.

Duur, voorwaarden

De projectsite Middelburg verwoest en herbouwd biedt verschillende verwerkingsideeën en geeft docenten de vrijheid hun lesprogramma zelf in te delen.

De speurtocht Middelburg herrijst uit zijn as is te koop in het Zeeuws Archief. Prijs: € 4,-. De duur van de wandeling bedraagt 1 tot 1,5 uur.