Aanwinst vroege televisiegeschiedenis

Het Zeeuws Archief heeft vroege, Nederlandse televisiegeschiedenis verworven met een draaiboek en foto’s van de eerste uitzending van het Vara-televisieprogramma ‘Anders dan anderen’ uit 1957. De hoofdrol in dat programma was weggelegd voor een Zeeuwse gast: Sjef van Dongen, burgemeester van Aardenburg en voormalig ‘Poolheld’.

Sjef van Dongen (1906-1973) werd op jonge leeftijd bekend als Poolheld. In 1928 woonde hij op Spitsbergen toen luchtvaartpionier Umberto Nobile op de Noordpool verongelukte met het luchtschip Italia. De gouverneur van Spitsbergen vroeg Sjef van Dongen met een span sledehonden een reddingsexpeditie te ondernemen. Dat deed hij, samen met de Italiaanse Alpenjägerkapitein Genaro Sora. Hoewel zij Nobile en zijn bemanning niet wisten te redden, maakte hun barre tocht hen wereldberoemd.

Ideale kandidaat

Sjef van Dongen vestigde zich in Zeeuws-Vlaanderen, speelde een rol in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog en werd burgemeester van Aardenburg. In 1953 bekleedde hij de functie van secretaris van de Stichting Watersnood Zeeland en vertegenwoordigde hij de Commissaris van de Koningin in het Rampenfonds. Kortom, een persoon van verdiensten én geliefd bij velen. Dat maakte hem tot de ideale kandidaat voor het nieuwe televisieprogramma.

Televisie-uitzendingen voor het publiek kwamen er in Nederland vanaf december 1949. Er was één net en tweemaal per week werd er ’s avonds een uitzending verzorgd door een van de vier omroeporganisaties. Het aantal televisietoestellen was aanvankelijk beperkt: 240.000 in 1958. In die beginjaren werd televisie vooral gezien als het medium voor informatieverspreiding en nieuwsvoorziening. Langzamerhand kwamen er diverterende programma’s.

Draaiboek

De weinige Nederlanders met een televisietoestel keken maandagavond 14 oktober 1957 naar de première van het programma ‘Anders dan anderen’ gepresenteerd door Bert Garthoff vanuit het Singermuseum in Laren. Sjef van Dongen (1906-1973) had zich die avond naar het museum begeven voor, zo dacht hij, een belangrijke bespreking. Groot was zijn verbazing toen hij belandde in een geïmproviseerde televisiestudio als de hoofdrolspeler van een nieuw televisieprogramma.

Het Zeeuws Archief heeft het draaiboek verworven met de tekst uitgesproken door presentator Bert Garthoff. De vele doorhalingen en aanvullingen in pen laten zien dat Garthoff de tekst op het laatst nog heeft aangepast. De presentator overhandigde het draaiboek aan het einde van de uitzending aan Sjef van Dongen.

Foto’s uitzending

Ook is een fotoalbum verworven dat de Vara cadeau heeft gegeven aan Sjef van Dongen. Het bevat 52 foto’s genomen tijdens de uitzending in het Singermuseum en van de uitzending op het televisiescherm.

Achterin het album zijn tickets en instapkaarten geplakt van een reis naar Spitsbergen: in het televisieprogramma boden een Noorse rederij en de Noorse regering Sjef van Dongen en zijn vrouw deze reis aan. In de zomer van 1958 bezocht het echtpaar Spitsbergen, 30 jaar na de reddingsexpeditie en 25 jaar na hun huwelijksdag.

Spitsbergen in kleur

De aanwinsten zijn een aanvulling op de Verzameling Sjef van Dongen in het Zeeuws Archief. In deze verzameling bevinden zich ook de kleurendia’s die Sjef van Dongen in 1958 maakte op Spitsbergen.