Veel Belgen vluchtten tijdens de Eerste Wereldoorlog naar Zeeland. De Zeeuwse archiefdiensten hebben sinds 2013 gezamenlijk gewerkt aan een database met de namen van meer dan 40.000 Belgische vluchtelingen. Het resultaat wordt woensdag 8 oktober 2014 door de Zeeuwse archivarissen gepresenteerd op in Middelburg. Op het programma staan lezingen van gerenommeerde auteurs over Nederland en de Eerste Wereldoorlog.
Dit jaar wordt ook in Nederland uitgebreid aandacht besteed aan de Eerste Wereldoorlog die 100 jaar geleden begon en vier jaar duurde. Nederland was weliswaar neutraal, maar ondervond de gevolgen van de oorlog op meerdere terreinen. In Zeeland zijn er tal van initiatieven om de historische gebeurtenis en de gevolgen ervan voor onze provincie te belichten.
De Zeeuwse archiefdiensten hebben sinds 2013 gezamenlijk gewerkt aan een database met de namen van deze Belgische vluchtelingen. Het resultaat wordt door de Zeeuwse archivarissen gepresenteerd op woensdag 8 oktober 2014 in de abdij van Middelburg.
Grote stroom vluchtelingen
Eén van de gevolgen van de oorlog was de grote stroom vluchtelingen uit België die na de val van Antwerpen op 10 oktober 1914 via de Zeeuwse grens Nederland binnentrokken.
Zo’n 550.000 Belgen passeerden de Zeeuws-Vlaamse grens. De meesten van hen gingen door naar andere provincies, maar ook in Zeeland kwamen grote aantallen vluchtelingen voor langere tijd terecht. Volgens een telling in het Verslag van het Provinciaal Comité tot hulpverlening aan vluchtelingen in Zeeland was er 1 november 1914 sprake van een aantal van 48.627 vluchtelingen dat ondersteuning genoot. Het werkelijke aantal verblijvende vluchtelingen zal nog veel hoger zijn geweest.
Database & digitalisering bronnen
De Zeeuwse archiefdiensten vatten ruim een jaar geleden het plan op om de namen van deze mensen in een centrale database in te voeren. Immers de registratie van de duizenden vluchtelingen bevindt zich in de archieven die de Zeeuwse archiefdiensten beheren.
In de database zijn de namen van de vluchtelingen en de plaatsen van herkomst opgenomen. Daarnaast zijn de originele lijsten met vluchtelingen (de bronnen) gedigitaliseerd. Het Gemeentearchief Tholen heeft deze werkzaamheden gefaciliteerd. De database en de scans van de archiefstukken komen beschikbaar via de website Zeeuwen Gezocht van het Zeeuws Archief.
Presentatie database
De Zeeuwse archiefdiensten willen hun project op woensdag 8 oktober 2014 onder de aandacht van het publiek brengen. Deze datum is twee dagen voor de herdenking van de Val van Antwerpen op 10 oktober 1914. De presentatie wordt gegeven in de filmzaal van de Provincie Zeeland, in de abdij van Middelburg.
Woensdag 8 oktober vertellen de Zeeuws archivarissen over hun project. Hoeveel Belgen zijn er opgevangen? Aan hoeveel mensen werd er in de periode oktober 1914-april 1915 hulp verleend? Hoeveel vluchtelingen trokken naar elders en hoeveel bleven er al die jaren in de provincie Zeeland? Hoe verliep de registratie en de opvang en hoe reageerden de autoriteiten en de bevolking?
Vervolgens presenteren zij het resultaat van de samenwerking: een online database met de namen van meer dan 40.000 Belgische vluchtelingen inclusief de scans van de bronnen.
Lezingen door auteurs
Twee gerenommeerde auteurs over Nederland in de Eerste Wereldoorlog geven een lezing. Paul Moeyes (1957) publiceerde verschillende boeken, waaronder het standaardwerk ‘Buiten schot’ over de essentiële rol die Nederland speelde in de Duitse en Engelse oorlogspolitiek. Evelyn de Roodt (1947) schreef onder andere ‘Oorlogsgasten’ over de vluchtelingen en krijgsgevangenen in Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Programma 8 oktober 2014
13.30-14.00 uur
Ontvangst met koffie en thee
14.00-14.10 uur
Welkom en opening door de Hanneke van Aalst, namens het Diensthoofdenoverleg Zeeuwse Archivarissen (DOZA)
14.10-14.40 uur
Lezing ‘Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog’ door Paul Moeyes, auteur van diverse boeken over ons land tijdens de Eerste Wereldoorlog.
14.40-15.10 uur
Lezing ‘Belgische vluchtelingen in Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog’ door Evelyn de Roodt, auteur van het boek ‘Oorlogsgasten vluchtelingen en krijgsgevangenen in Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog’ (2000)
15.10-15.40 uur
Presentatie project database Belgische vluchtelingen door Fred van den Kieboom, gemeentearchivaris van Tholen en projectleider
15.40-15.55 uur
In gebruikstelling database online door Gedeputeerde G. van Heukelom
15.55-16.00 uur
Afsluiting door Hanneke van Aalst, namens het DOZA
16.00-17.00 uur
Drankje en hapje
Aanmelden bijwonen programma
Voor deelname aan deze bijeenkomst moet u zich aanmelden bij het Zeeuws Archief, email: info@zeeuwsarchief, of telefonisch 0118-678800. Met opgave van het aantal personen.
Datum: 8 oktober 2014
Tijd: 14.00-17.00 uur
Plaats: Filmzaal Provincie Zeeland (Oude Dormter), Abdij Middelburg
De bovenstaande afbeeldingen zijn details uit ansichtkaarten die per mapje werden verkocht ten bate van de vluchtelingen