Geef het leven van je voorouders kleur met memories van successie

Een bron die heel geschikt is om snel meer te weten te komen over je voorouders is de memorie van successie. Helaas niet voor iedereen, en afhankelijk van de plaats van overlijden pas vanaf 1795/1806/1818. Het Zeeuws Archief heeft alle openbare memories gedigitaliseerd en online gepubliceerd.

De memories van successie zijn doorzoekbaar in de personenzoekmachine Zeeuwen Gezocht. Alle ins & outs over de bron lees je in onze gelijknamige zoekgids.

Om een indruk te geven welke informatie je in de memories kunt aantreffen, nemen we de levens van zeven Zeeuwen onder de loep: een jong meisje, een notabele, een in zijn tijd bekende fotograaf, een onderwijzeres en directrice, een nationale held, een horecaondernemer en een vroedvrouw.

Alle gegevens hieronder, met uitzondering van de fotobijschriften, zijn afkomstig uit de memories van successie.

Minderjarig en arm

Prina van Zweden uit Kapelle is een voorbeeld van iemand die niets naliet.

Prina was nog maar 9 jaar toen ze overleed op 22 oktober 1819. Haar vader hoefde dus geen successiebelasting af te dragen. Waarschijnlijk zal hij daartoe ook niet in staat zijn geweest.

Hij was weduwnaar en moest van zijn inkomen als arbeider nog vijf minderjarige kinderen voeden en kleden; Adriaan, Cornelis, Jan, Cornelia en Jacob.

Bekijk de memorie van successie van Prina van Zweden

Rijk en ongehuwd

Een voorbeeld van iemand met een grote nalatenschap is Ernestus Petrus Cremer Jacobzn uit Middelburg. Hij overleed op 78-jarige leeftijd op 24 oktober 1846. Hij was in zijn leven onder andere ontvanger bij de belasting en lid van Provinciale Staten.

Hij was vermogend en bezat vele onroerende en roerende goederen. In de eerste categorie vielen zijn huizen in en net buiten de stad; in de tweede categorie zijn collectie boeken, prenten en schilderijen.

Cremer was nooit getrouwd en had geen kinderen. Zijn erfgenamen waren de (klein)kinderen van zijn ooms en tantes, daarnaast waren er mensen die een legaat ontvingen. De meest opvallende is zijn huishoudster, op wie hij erg gesteld moet zijn geweest. Dankzij een royaal legaat hoefde zij de rest van haar leven niet meer te werken.

Bekijk de memorie van successie van Ernestus Cremer

Samengesteld gezin en schulden

Ingewikkelde gezinsconstructies kunnen voor problemen zorgen. Dat werd duidelijk bij het opmaken van de memorie van successie van de nalatenschap van Abraham van Overbeeke uit Terneuzen. De fotograaf was op 78-jarige leeftijd op 6 juni 1914 overleden. Hij was tweemaal getrouwd. Uit zijn eerste huwelijk waren ten tijde van zijn overlijden nog negen kinderen in leven, uit het tweede een.

Met zijn tweede vrouw was hij niet in gemeenschap van goederen getrouwd. Het geld dat zij bij het huwelijk had ingebracht, kreeg zij na zijn overlijden terug.

Dat was tegen het zere been van de kinderen uit het eerste huwelijk. Het ging namelijk om de aanzienlijke som van 3.350 gulden, terwijl Van Overbeeke meer schulden dan bezittingen had nagelaten. Dat hij daarbij op zijn sterfbed had gezworen dat hij zijn vrouw geen geld schuldig zou zijn, hielp niet.

Ook andere zaken had hij niet vastgelegd, zo had Van Overbeeke van de vele uitgevoerde, maar onbetaalde foto-opdrachten geen administratie bijgehouden.

Bekijk de memorie van successie van Abraham van Overbeeke

Veel legaten

Ook zonder veel nabestaanden of aanzienlijke bezittingen kunnen nalatenschappen ingewikkeld worden gemaakt. Daarvan getuigt de memorie van successie van de in Veere geboren Charlotta Adriana Zoeller.

De 80-jarige overleed op 29 september 1916. Zij was onderwijzeres in handwerken geweest, en directrice van het Tehuis voor Dienstboden in Middelburg. Ze was ongehuwd gebleven en had haar bezittingen nauwkeurig verdeeld over een groot aantal vriendinnen. In de lijst zijn omschrijvingen van de goederen te vinden en hun waarde. Complicerende factor was dat niet alle goederen bij haar overlijden nog aanwezig waren.

Bekijk de memorie van successie van Charlotta Zoeller

Erfgenamen buiten Zeeland

Memories van successie onthullen iemands (familie)netwerk en dat kan helpen om familieleden die Zeeland hebben verlaten, terug te vinden. Dat is het geval bij Jacob Hobein, overleden op 10 april 1888 in Vlissingen.

Hobein werd een nationale held, nadat hij op 19 maart 1831 de Nederlandse vlag wist te redden uit een sloep die in handen van de Belgen dreigde te raken. In 1830 scheidde België zich van de rest van Nederland af. Deze Belgische Opstand verliep niet zonder slag of stoot en eindigde in 1831 met de onafhankelijkheid van België.

Hobein werd geridderd voor zijn heldendaad en ontving de rest van zijn leven een ‘riddersoldij’. Deze is terug te vinden in de memorie van successie. Hobein maakte carrière in de marine en bracht het tot opperstuurman. Hij trouwde driemaal en werd driemaal weduwnaar. Hij overleed zonder testament na te laten. Zijn erfgenamen waren zijn twee dochters, respectievelijk getrouwd met een directeur van de volksgaarkeuken in Amsterdam en met een agent van de Nederlandse Centraal Spoorwegmaatschappij te Zwolle.

Bekijk de memorie van successie van Jacob Hobein

Getrouwd, geen kinderen

Gerrit Paterik was de enige erfgenaam van Lena Bokstal, zijn vrouw. Samen hadden zij een tapperij en slijterij aan de Meelstraat in Zierikzee.

Lena Bokstal overleed op 53-jarige leeftijd op 4 juli 1887. Het echtpaar was in gemeenschap van goederen getrouwd. De opsomming van de boedel vermeldt behalve het pand in de Meelstraat onder andere een herberginventaris met biljart, een pakhuis en een woonhuis. Ook verstrekte het echtpaar geldleningen. Zo was er een vordering van 1.000 gulden op de Zierikzeesche Commandietkas (een commanditaire vennootschap die geld leende aan ondernemers) en een vordering van 4.500 gulden op D.W. van der Harp te Zierikzee.

Bekijk de memorie van Lena Bokstal

Zelfstandige, één kind

De bij haar overlijden 81-jarige Maria Vermeulen werkte als vroedvrouw in Arnemuiden. Ze zal in haar leven vele honderden kinderen hebben gehaald.

Zelf zette ze maar een kind op de wereld, zoals de memorie van successie duidelijk maakt: haar zoon Willem Gijsbregt Vermeulen, maljenier en kruidenier aan de Langeburg in Middelburg. Opmerkelijk is dat moeder en zoon dezelfde achternaam dragen; de naam van de vader van het kind blijft zo onbekend. De naam van een echtgenoot of vader is in de memorie niet vermeld.

De zoon verklaarde dat zijn moeder 28 juni 1850 was overleden, dat zij geen onroerende goederen had nagelaten, “en dat in geval er eenige nalatenschap bestond, daarvan erfgenaam zoude geweest zijn, ik ondergeteekende als haar eenig kind”.

Bekijk de memorie van successie van Maria Vermeulen